استان تهران از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان قزوین محدود شده و مركز آن شهر تهران است
قیمت فایل فقط 23,400 تومان
استان تهران با وسعتی حدود 18956 كیلومتر مربع بین 34 تا 5/36 درجه عرض شمالی و 50 تا 53 درجه طول شرقی واقع شده است. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان قزوین محدود شده و مركز آن شهر تهران است.
بر پایه آخرین تقسیمات كشوری، استان تهران در سال 1373 دارای 9 شهرستان، 22 شهر، 20 بخش، 62 دهستان و 1947 آبادی است.
شهرستانهای آن عبارتاند از:
شهرستان تهران، شهرستان دماوند، شهرستان ری، شهرستان ساوجبلاغ، شهرستان شمیرانات، شهرستان شهریار، شهرستان كرج، شهرستان ورامین، شهرستان اسلامشهر.
«جغرافیای طبیعی و اقلیم»
استان تهران با رشته كوههای البرز از استانهای شمالی ایران جدا شده است. بخش مرتفع البرز در مرز شمال استان به 1500 متر میرسد كه در سمت شمال غربی كشیده شده است. در ارتفاعات بالایی كوهستان البرز كه دارای شیب نسبتاً تندی است، امكاناتی بسیار محدود برای دستیابی به منابع آب و كشاورزی وجود دارد. از این رو جمعیتی بسیار اندك در این نواحی ساكن شدهاند. شهرستان و تقریباً همه شهر دماوند در این ارتفاعات قرار گرفته است.
ارتفاع رشتهكوههای البرز به سوی شرق افزایش مییابد و در ارتفاع 5678 متری (قله دماوند) به بالاترین حد خود میرسد. قله دماوند در مركز البرز قرار دارد و مرتفعترین قله میان چكادهای آسیای غربی و اروپا است. قله دماوند آتشفشانی خاموش است كه اكنون آخرین مرحلههای پیش از خاموشی كامل را میگذراند و خروج گازهای گوگردی و چشمههای معدنی این ادعا را تایید میكند.
در شمالشرقی استان، كوههای سوادكوه و فیروزكوه قرار دارد و به ارتفاعات شهمیرزاد در شرق میپیوندد.
دیواره جنوبی كوههای البرز مركزی را در استان تهران كوههای لواسانات و قرهداغ و كوههای شمیرانات كه بلندترین نقطه آن قله 3933 متری توچال میباشد، در بر گرفته است. از دیگر ارتفاعات استان میتوان به كوههای حسنآباد و نمك در جنوب، بیبی شهربانو و القادر در جنوب شرقی و ارتفاعات قصر فیروزه در شرق اشاره كرد.
موقعیت آب و هوایی استان تهران، چه در مناطق كوهستانی و چه در دشتها، موجب پوشش گیاهی از نوع نیمه صحرایی شده است. بارندگی اندك و خشكی هوا باعث رشد خار و بوته استپهای صحرایی و نیمه صحرایی به ویژه در بلندیهاست.
نواحی جلگهای و دشتهای استان تهران با شیبی ملایم از شمال شرقی به سوی جنوب غربی كشیده شده است. این مناطق به علت هموار بودن، وضعیتی مناسب برای كشاورزی و تجمع كانونهای زیستی فراهم آورده است.
دشتهای گسترده استان در محدودههای ورامین، تهران و كرج گسترش یافته و شهرهایی پرشمار را در حوزههای خود پدید آورده است. دشتهای استان تهران از هشتگرد آغاز میشوند و تا دشت ورامین ادامه مییابند. بخشی از این دشت آبرفتی، در جنوب استان تهران واقع شده است كه با ارتفاع 790 متر از سطح دریا پستترین قسمت استان است. این دشتها از شمال به دامنههای جنوبی البرز و از جنوب به شورهزارها و حاشیه كویر مركزی و یا رودخانههای شور میانجامند. پوشش گیاهی این ناحیه از گونههای گیاهی خاردار است.
در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شكل گرفته است. سه عامل جغرافیایی در شكلگیری آب و هوای آن نقش اساسی و تعیین كننده دارند:
1- كویر یا دشت كویر كه در جنوب استان تهران قرار گرفته است و عاملی منفی به حساب میآید. زیرا باعث گرما و خشكی هوا میشود و به همراه خود گرد و غبار میآورد.
2- رشته كوههای البرز كه در شمال تهران واقع شده و باعث تعدیل آب و هوا میشود و از این دیدگاه نقشی مثبت ایفا میكند.
3- بادهای مرطوب و باران زای غربی كه نقش آن در آب و هوای استان محسوس و موثر است، ولی نمیتواند به طور كامل نقش كویر را خنثی كند.
استان تهران را میتوان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم كرد:
الف- اقلیم ارتفاعات شمالی
ب- اقلیم كوهپایهها
ج- اقلیم نیمه خشك و خشك
گرمترین ماههای سال در دو ایستگاه كرج و مهرآباد، ماههای مرداد و شهریور است كه دمای آنها به ترتیب 4/25 و 6/29 درجه سانتیگراد گزارش شده است. سردترین ماه سال نیز در ایستگاه كرج ماه دی است كه دمای آن 2/1 درجه سانتیگراد در طی دوره آمارگیری بوده است. به این ترتیب، اختلاف متوسط دمای سالانه 4/28 درجه است. تابستانها در تهران به ویژه در جنوب و مركز شهر، گرم و در شمال شهر معتدل است.
در زمستان نیز مركز شهر تهران معتدل است، ولی بخشهای شمالی شهر سرد است و دما بارها به زیر صفر میرسد. میانگین روزهای یخبندان در سالهای 55-1330 در ایستگاه كرج 83 روز و در ایستگاه مهرآباد تهران61 روز گزارش شده است.
وضعیت اقلیمی شهرستان فیروزكوه و دماوند در زمستانها بسیار سرد و در تابستانها خنك است. اقلیم شهرستانهای ورامین و ری نیز زمستانها به نسبت سرد و تابستانها، گرم گزارش شده است.
سازمان هواشناسی میزان بارندگی تهران و شهرستانهای مجاور آن را از سال 1335 به بعد مورد مطالعه قرار داد. نتیجههای به دست آمده از این ایستگاهها نشان میدهد نوسان بارش از سالی به سال دیگر بالا رفته و مقدار بارش در سالهای گوناگون متفاوت بوده است، میزان بارندگی در این استان از جنوب به شمال بیشتر میشود. میانگین بارندگی سالانه در سالهای 55-1330 در ایستگاه كرج با 239 میلیمتر، بالاترین میزان و در ایستگاه مهرآباد با 218 میلیمتر كمترین مقدار بوده است. بیشترین میزان بارندگی در بسیاری از ایستگاههای استان در ماه اسفند است ولی در ایستگاه ورامین بیشترین مقدار بارش در ماه دی است. در همه ایستگاهها كمترین میزان بارش در ماههای مرداد، شهریور و مهر است. در سراسر تابستان، هوا خشك و بدون بارندگی یا با بارندگی بسیار ناچیز است. در كوهپایههای جنوبی بلندیهای البرز نیز مقدار بارش تا اندازهای بیشتر است و نسبت به دشتهای حاشیه كویر تفاوت دارد. در هر بخش، بین 40 تا 50 درصد كل بارش در فصل زمستان صورت میگیرد.
در استان تهران، بیشترین فشار هوا در اواخر پاییز و اوایل زمستان دیده میشود. این، نشانگر غلبه تودههای سرد هوا در این ماههاست. در فصل زمستان، به علت عقبنشینی جبهه سرد به سوی شمال كشور، توده هوای خشك این ناحیه را تحت نفوذ قرار میدهد و به همین سبب حالتی كمفشار پیدا میكند. در بیشتر ماههای سال جهت باد، غربی است و تنها در دو ماه از سال باد از جنوب شرقی و در دو ماه دیگر از شمال میوزد. به این ترتیب، در بیشتر ماهها، بادهای غربی با نوسان زیاد همراه است. جهت عمومی این جریانها، با جهت كلی كوههای البرز تقریباً موازی است و به این ترتیب، تاثیر این كوهها بیشتر به صورت كاهش متوسط باد در درههای كوهپایههای جنوبی است. در مجموع، هوای شهر تهران آرامش و سكون بیشتری نسبت به نقاط مجاور خود دارد و بادهای چندانی ندارد.
طول روزها در تابستان كه ارتفاع آفتاب 74 درجه و 48 دقیقه است، به طور متوسط 14 ساعت و 26 دقیقه است و در زمستان 9 ساعت و 34 دقیقه كاهش مییابد. در زمستان، ارتفاع آفتاب 30 درجه و 52 دقیقه است.
«وضعیت اجتماعی و اقتصادی»
جمعیت استان تهران در سال 1373 در حدود 11 میلیون و 647 هزار و 103 نفر برآورد شده است. از این تعداد 768،159،10 نفر در مناطق شهری (23/87 درصد كل استان) و 335،487،1 نفر در مناطق روستایی (77/12 درصد كل استان) زندگی میكنند. نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 در كل استان 7/2 درصد، در مناطق شهری 8/3 درصد و در مناطق روستایی 7/3 درصد بوده است. در توزیع شهرستانی جمعیت، بیش از نیمی از جمعیت استان در شهرستان تهران ساكن هستند (73/57 درصد جمعیت كل استان) و شهرستان كرج با 543،120،1 نفر (62/9 درصد كل استان) در مرتبه دوم قرار دارد. كم جمعیتترین شهرستان، شمیرانات با 201،22 نفر (19/0 درصد كل استان) است. بالاترین نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 را شهرستان شهریار با 8/11 درصد داشته است.
همچنین بیشترین سهم در گروههای سنی مربوط به گروه 9-5 ساله با 16/16 درصد در كل جمعیت استان بود و كمترین سهم تا پیش از 65 سالگی مربوط به 59-55 ساله با 16/2 درصد كل جمعیت استان بوده است.
در سال 1373، جمعیت فعال استان تهران در حدود 964،220،3 نفر برآورد شد كه نسبت به سال 1370 افزایشی برابر 325،273 نفر را نشان میداد.
نرخ اشتغال در كل استان 94 و نرخ بیكاری 6 درصد بود. در مناطق شهری نرخ اشتغال 4/94 درصد و در مناطق روستایی این رقم 4/89 درصد بود.
استان تهران به ویژه شهر تهران و شهرستانهای نزدیك آن از نظر مهاجرپذیری، بیشترین تعداد مهاجران را تاكنون جذب كرده است. بر پایه تحقیقات انجام شده، در حدود نیمی از جمعیت كل شهر تهران و شهرستانهای نزدیك آن به عنوان مهاجر شناخته شدهاند. در حدود یك چهارم این مهاجران از شهرستانهای استانهای تهران و مركزی به تهران آمدهاند. یك پنجم آنها را متولدان استانهای شمالغربی كشور تشكیل میدهند و در حدود یك دهم آنها از اهالی گیلان و دیگر نقاط هستند.
زبان اصلی مردم استان تهران فارسی است، اما به علت مهاجرت گسترده به این استان، گویشهای دیگری چون زبان آذری و لهجههای متفاوتی از دیگر مناطق ایران نیز به آن افزوده شده است.
منطقه تهران را از نظر موقعیت طبیعی و كشاورزی به دو ناحیه میتوان تقسیم كرد:
ناحیه كوهستانی معتدل كه در برگیرنده نواحی شمالی استان مانند بخشهای فیروزكوه، دماوند، لواسانات، رودبار قصران، طالقان و بخشهایی از شمال ساوجبلاغ است كه به علت ناهمواریهای شدید سطح زمین، وضعیت نامساعد جوی و اقلیم سرد، مردم این ناحیه بیشتر به فعالیتهای باغداری و دامداری میپردازند و باغهای سیب، گوجهسبز، گیلاس، زردآلو و هلو از مهمترین فرآوردههای این ناحیه به شمار میرود.
دشتها و كوهپایههای جنوبی البرز كه ورامین، ری، شهریار، رباط كریم، اشتهارد و بخشهای مركزی و جنوبی ساوجبلاغ در این ناحیه واقع شدهاند. این ناحیه برای كشاورزی مساعد است، ولی در ناحیههایی كه در نزدیكی شورهزارها واقع شدهاند، مشكلاتی در كار كشاورزی وجود دارد. محصولات عمده این ناحیه را گندم، جو، یونجه، ذرات علوفهای، انگور، چغندرقند و پنبه تشكیل میدهد.
استان تهران یكی از كانونهای عمده صنایع كشور است.
یكی از اركان اصلی اقتصاد استان تهران صنایع ماشینی وابسته است كه بیشتر آنها به مونتاژ و تولید كالاهای مصرفی اشتغال دارند. توسعه این صنایع بیشتر در امتداد راههای ورودی به تهران به ویژه در مسیر تهران- كرج، تهران- دماوند، تهران- ساوه و تهران- قم است.
صنایع استان را بر حسب نوع تولیدات میتوان به گروههای زیر تقسیم كرد:
صنایع غذایی، صنایع نساجی و چرم، صنایع كانی غیر فلزی، صنایع فلزی، صنایع سلولزی، صنایع شیمیایی و دارویی، صنایع برق و الكترونیك.
از معدنهای كل كشور 4/15 درصد آن در محدوده استان تهران است. معادن استان تهران را میتوان به دستههای زیر تقسیم كرد:
معادن فلزی: شامل مس، سرب، مولیبدن، منگنز و آهن است؛ تقریباً همه منگنز استخراجی كشور از معادن منگنز استان تهران به دست میآید كه در جنوب و جنوب غربی آن قرار دارند.
معادن غیرفلزی: در برگیرنده ذخایر سنگ آهك و دولومیت است.
معادن خاكنسوز: شامل كائولن (خاك چینی) است كه 51 درصد تولید كل كشور از این استان استخراج میشود. معدنهای سنگ گچ استان نیز دارای ذخایری بزرگ است.(1)
تهران در گذشتههای دور برخلاف تهران كنونی فرشی بود سبزفام از باغها و بستانهای نفوذناپذیر كه ماوای ساكنان غریبش در میان آنها پنهان شده بود. فهم این هزار توی سبز و خرم چندان ساده نبود؛ از این رو، كسانی كه در پیچ و خم آن گام مینهادند چه بسا، راه گم میكردند. آنان میپنداشتند كه با شهری چون شهرهای دیگر سروكار دارند و نمیدانستند كه تهران استثنایی است نسبتاً منحصر به فرد، باغی است پهناور كه خانههای زیرزمینی و كوچه باغهای پرپیچ و خم را در دل خود نهان كرده است و نه تودهای از بناهای گوناگون مزین به فضاهای سبز و محورهای ارتباطی.
تهران بیگذشته نیست، اما حكومتهای پیدر پی ایران كه در آن استقرار یافتهاند، مانند ساكنان آن، از روی نادانی، به دلایل سیاسی یا مالی در امحای شواهد بصری پیشینیان چنان سرسختی ورزیدهاند كه شهر بر اثر آن از هر خاطرهای بری شده است. اكنون دیگر این شهر شبیه همان انسانهای ریشهكن شده بیخاطرهای شده كه در آن سكونت دارند. تهران در این گذشته با ری كه روزی جزو آن بوده است شریك است. تهران از نظر زمانی ادامه ری و از لحاظ مكانی بخشی از آن است. مركز این دو شهر، كه در گذشته حدود یك فرسنگ فاصله داشته، امروزه به هم پیوسته است. تهران كه نزدیك دویست سال است پایتخت شده، اكنون كلانشهری است كه جایگزین ری، این شهر باستانی شده كه در عهد شكوفایی خود، قبل از هجوم مغولان، در اوایل قرن سیزدهم امالبلاد به شمار میآمده است.
فایل ورد 70 ص
قیمت فایل فقط 23,400 تومان
برچسب ها : استان تهران , تهران , موقعیت كشوری تهران , شهرستان تهران , جغرافیای طبیعی و اقلیم تهران