امروز: جمعه 10 فروردین 1403
دسته بندی محصولات
بخش همکاران
لینک دوستان
بلوک کد اختصاصی

تحقیق معماری ایلخانی

تحقیق معماری ایلخانی دسته: معماری
بازدید: 2 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 28 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 24

معماری ایلخانی 26 ص

قیمت فایل فقط 9,100 تومان

خرید

تحقیق معماری ایلخانی

به نام خدا

خصوصیات عمده معماری ایلخانی

آثار ساختمانی دوره ایلخانی مرحله ای از تاریخ پیوسته معماری اسلامی ایران است و اشكال دوره های قبل و خصوصیات طرح و جزئیات آنها را منعكس می كند.

سبك معماری دوره ایلخانان مستقیماً از سبك آثار ساختمانی دوره سلجوقی اقتباس شده است.

معماری سلجوقی و ایلخانی از حیث اوضاع و شرایط متظاهر شدنشان با هم شباهت دارند.

در دوره سلجوقیان و همچنین در دوره ایلخانیان ساختمان های دینی از قبیل مساجد و مدارس و زیارتگاه ها و مقبره ها بر ساختمان های غیردینی رجحان داد شد و این نشانه كامیابی اقتصادی آن زمان است.

در دوره ایلخانی مساله عمده تلفیق و تركیب اشكال ساختمانی و تزئینی موجود بود.

معماریان دوره ایلخانی همه نقشه و مصالح و روش ساختمانی دوره سلجوقی را اقتباس كردند و مقبره برجی در معماری سلجوقی اهمیت داشت و در دوره ایلخانان از آنها به عنوان الگو استفاده شد.

در ساختمان های دوره ایلخانان اهمیت زیادی به عمودیت و ظرافت اشكال منتخب داده شده است و با مقایسه با آثار ساختمان های سلجوقی، نسبت اطاق ها تغییر داده شده و اطاق ها از نظر بلندی، نسبت به اندازه های افقیشان، بلند شده اند. در دوره ایلخانان نسبت به دوره سلجوقیان، ایوان ها باریكتر و قدرت ساختمانی بنا عمداً تمركز داده شده است. حد فاصل خارجی و داخلی دیواره ها و جرزها در عمق كار شده و به همین جهت دیوارهای ضلعی نازك و جرزهای سنگین گوشه ای بوجود می آورد. در داخل شبستان دیوارها را به همان ترتیب نازك می ساختماند و فقط نقاطی را كه تمام سنگینی گنبد بر روی آنها بود، ضخیم می ساختند.

 از دوره ساسانیان معماران ایرانی از نیم طاق به عنوان واسطه میان محوطه مربع شكل بنا و گنبد مدور استفاده می كردند. استعمال این شكل باستانی مداومت یافت، بدون آنكه بناهای مسلمان احساس كنند كه برای قرار دادن گنبد بر روی ساختمان مربع شكل به شكل دیگری از بنا نیازمندند. با این حال نیم طاق، میانی سایه افكن ظاهراً حساسیت سازندگان را علیه خود برمی انگیخت و در دوره سلجوقیان قبه های مقرنس برای از میان بردن نیم طاق میانی بكار رفت. در دوره ایلخانان نوع و شكل قبه و گنبد سلجوقیان ادامه پیدا كرد و قبه های مقرنس رونق بیشتری پیدا كرد.

معماری ایلخانی هم جنبه جهانی و امپراطوری داشت و هم جنبه محلی و همچنین نفوذ خارجی در قسمت معماری زیاد نبود.

طبقات ابنیه

ساختمان هایی كه دارای جنبه دینی هستند، عبارتند از:

1. مسجد        2. مدرسه     3. مقبره

مسجد: مسجد در شكل كامل ایرانی خود دارای این خصوصیات است در اول محور طولی بنا سه در ایوان قرار دارد كه جلوی آن صحن باز واقع است. طاق نماهای دور صحن به چهار ایوان ختم می شوند كه در ایوان در محور طولی و دور ایوان در محور عرضی قرار دارند و شبستان ها در پشت طاق نماها واقعند. ایوان اصلی در محور طولی مسجد و روبروی ایوان ورودی كه سوی دیگر صحن است قرار دارد و به شبستان مربع شكل باز می شود كه گنبد دارد و در دیوار انتهایی آن، در انتهای محور طولی مسجد محراب واقع است.

قدیمی ترین مسجد موجود در ایران كه همه این عوامل را دارد مسجد جامع زواره است.

از دوره ایلخانان فقط یك بنا كه واجد كه شرایط فوق باشد وجود دارد كه مسجد جامع ورامین است.

مدارس، نقشه كلی مدرسه به ------- شبیه نقشه مسجد است كه با وجود اختلاف در مورد استفاده از آنها، نقشه مدرسه های ایران نقشه مدرسه ـ مسجد نامیده شده است.

مقبره ها: به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول آنهایی كه شبستان مربع شكل گنبددار دارند و دسته دوم مقبره های برجی با اشكال مدور و مربع و چندوجهی.

درباره ساختمان های غیردینی ذكری مختصر كفایت می كند.

كاروانسراها: شكل كاروانسراها از لحاظ مسكونی دور صحن حیاط شبیه شكل مدرسه است، بجز آنكه صحن حیاط آن خیلی بزرگتر است. صحن بزرگ برای نگاهداری حیوانات باركش كاروان بكار می رفت و دیوارهای خارجی ----- بود و شبستان گنبددار به ندرت در پایان محور طولی ساخته می شد.

رابطه ابنیه با محل آنها

مقبره دوره ایلخانان به پیروی از رسم قدیم جدا ساخته شده و از همه سمت ---- -بوده است. شواهد ابنیه ی باقیمانده نشان می دهد كه قبور سلاطین در نقاط مخصوص قرار داده می شد و قبر افراد بسیار مهم گاهی در ناحیه ای معمور در نزدیكی مسجد یا زیارتگاه انتخاب می شد، ولی محل معمول برای ساختمان مقبره های برجی یا زیارتگاه یكی از قبرستان های محلی بود.

علاوه بر مقبره ها یك نوع ساختمان دیگر نیز معمولاً منفرد است و آن كاروانسراها بود كه یا در خارج شهر در امتداد جاده های تجاری و یا نزدیك دروازه شهر ساخته می شد.

بناهایی كه برای مصارف دیگر ساخته می شد معمولاً در نواحی آباد برپا می گردید و جهت معین و محور طولی داشت. چون این بناها جنبه دینی داشتند، جهت آنها در جهت معین محراب قرار داشت و طول بنا از سردب ورودی تا محراب بود.

گاهی محدودیت های مكانی، یا رابطه لازم ساختمان یا ابنیه موجود، مستلزم آن بود كه محراب در نقطه ای غیر از انتهای محور طولی نقشه قرار گیرند. از جمله محراب زیارتگاه ---- بكران، نزدیك اصفهان كه در دیوار كوتاهی كه جلوی سمت باز ایوان قرار دارد، ساخته شده است.

وقتی ساختمان ها در نقاط معمور بنا می شدند، یا راه های ارتباطی به دقت به آن ناحیه مرتبط می شدند و یا اینكه به راه های ارتباط توجهی نمی شد و در آن صورت خیابان ها و كوچه ها طوری تغییر داده می شدند كه از مقابل بنا عبور كنند.

استادانه ترین و از نظر معماری زیباترین وسیله اهمیت دادن به سردری كه به خیابان باز می شد، بلند ساختن آن و قرار دادن دو مناره در دو طرف آن بود. این نوع معماری از دوره ایلخانان به بعد متداول گردید.

در دوره ایلخانان رسم دیرین اسلامی در ایران یعنی ساختن ابنیه مركب در دستگاه های متعدد ادامه یافت. به نظر می رسد كه نمو اینگونه مجموعه ساختمان با تراكم و ازدیاد ابنیه، از خصوصیات معماری اسلامی در ایران بوده است.

هم در دوره های قدیم تر و هم در ادوار بعد مساجد چندین شهر در ابتدا یا در انتها بازار سرپوشیده و یا در جوار مسیر آن قرار داشت، در حالی كه هیچ یك از مساجد موجود از زمان ایلخانان چنین وابستگی ندارد.

برای ساختمان مهم معمولاً محل مرتفع ترجیح داده می شد.

روش و مصالح ساختمانی

به نظر می رسد كه از دوره های قدیم تر مداركی حاكی از طرح ریزی و نقشه كشی قبل از آغاز ساختمان وجود داشته باشد و فقط یك مدرك كوچك می رساند كه ساختمانی دوره ایلخانی از روی نقشه های مطالعه شده ساخته می شد.

در مورد آثاری كه تزئینات مفصل و پركارتر دارند احتمال می رود كه برای انجام و اتمام قسمت های تزئینی وقت بیشتری لازم بوده تا برای زیرسازی خود بنا.

از وقتی كه طرح ساختمان بر روی زمین ریخته می شد تا وقتی كه ساختمان به اتمام می رسید به طور قطع یك نوع مقیاس اندازه گیری به كار برده می شد، صرف نظر از اینكه از نقشه ترسیم شده پیروی می شد یا نه؟

نقش استاد كار ماهر

نام عمده ای از استادكارها كه در ساختمان ها یا تزئین بعضی از ابنیه دست داشته اند در نقاط مختلف ساختمان ها باقیماند همكاران است. از جمله در كتیبه های تاریخی و در انتهای كتیبه های دینی یا به صورت امضا در كتیبه های محراب یا در داخل حاشیه یا صفحه یا دایره ی كوچكی كه مخصوص این كار تعبیه گردیده است.

انواع آجر

آجر معمولی

آجر كوچك: آجرهای مربع شكل بكار رفته در دوران سلجوقی

آجر تراشدار: خشت تر را در قالب معمولی تراشیده و با چاقو یا سیم تغییر شكل داده و بعد پخته اند. به كار رفته در ساختمان ها با آجركاری مفصل

آجر قالبی مخصوص: به اشكال معین برای قسمت های مختلف و مخصوص بنا، از قبیل ستون چه های زاویه

خست: به 3 طریقه بكار می رفته است:

  • ·        كلیه بنا از خشت
  • ·        دیوارهای پایین از خشت و گنبد از آجر
  • ·        هسته مركزی دیوار از خشت و سطح نمای آن از آجر

آجر مستعمل: در بسیاری از ساختمان این دوره از آجر قدیمی استفاده می شده است.

بندكشی: اغلب ساختمان ها بعد از آنكه ساختمان دیوار به اتمام می رسید، بندكشی می شد. معمولاً بندكشی طوری انجام می یافت كه هم سطح دیوار باشد.

آجرچینی: به طور كلی در آجرچینی ساختمان های دوره ایلخانان علاقه كمتری به تنوع طرح ها و توجه كمتری به تناسب نزدیك لایه های طرح با خود ساختمان نشان داده شده است.

گچ: در دوره ایلخانان گچ به آهك ترجیح داده شده است و ترجیح گچ به آهك از آن جهت بود كه زودتر خود را می گیرد و كمك بزرگی به طاقنماها و سقف ها بر روی پوشش های موقت یا دائم به شمار می آمد. نمونه ها نشان می دهد كه اغلب گچ با خاك رس و شن و ماسه و حتی گل مخلوط می شده است.

انواع آجرچینی:

  1. 1.     آجر معمولی
  2. 2.     آجرچینی معمولی دو رجه
  3. 3.     طرح مربعی اریبی (یا طرح لوزی)
  4. 4.     اسامی یا عبارات مقدس
  5. 5.     طرح تسمه ای (یا طرح صلیبی یا مشبك)
  6. 6.     طرح زاویه دار
  7. 7.     طرح جناغی

 سنگ صاف

در شش بنا یعنی مقبره برجی سلماس و خیاو و دو مقبره برجی در مراغه و كاروانسرای مرند، پی بنا از سنگ صاف ساخته شده كه از دو تا پنج ردیف افقی تشكیل یافته و سطوح عمودی پی با سطح دیوار تراز است.

قلوه سنگ و پاره آجر

از دوره ایلخانان فقط یك ساختمان از این قسم باقیمانده و آن مقبره پیر بكران در حوالی اصفهان است. در این دوره در سه ساختمان زیرسازی دیواره از قلوه سنگ و روكش آن یا از آجر و یا از سنگ صیقلی شده است. این ساختمان ها عبارتند از: برج مدور در ربع رشیدی تبریز، مقبره برجی منهدم شده در ری و زیارتگاه داخلی صحن مسجد جامع شیراز.

چوب: چوب غالباً به شكل قطعات مدور و دراز بكار رفته و به موازات جهت دیوار به صورت افقی قرار داده شده است. در ابنیه دوره های قبل از ایلخانان استعمال چوب به این طرز كاملاً مرسوم بود.

برای نگاهداری بعضی از قسمت های بنا نیز چوب بكار می رفته است. در مسجد جامع علی شاه تبریز تیرهای چوبی كه به زاویه قائم در جهت دیوار قرار داده شده اند هره های دیوار آجری را كه تا 20 سانتیمتر از صفحه پایین دیوار جلوتر هستند نگاهداری می كنند.

در مسجد جامع ورامین طاق های مقرنس و سردرهای ورودی بوسیله تیرهایی كه از طاق آجری نیم دایره بیرون آمده آویزان شده و نگاهداری می شود.

آهن: در محل تلاقی در گوشه خارجی سردرب ورودی كاروانسرای ----، یك قطعه آهن به شكل زاویه قائم جهت اتصال به چوب میخكوب شده است. این عامل استحكام همزمان با ساخت كاروانسرا به كار برده شده است.

خصوصیات ساختمانی

شالوده: از فرسودگی و سایش اطراف بناهای موجود معلوم می شود كه پی بنا معمولاً از سنگ و قلوه بوده است.

پلكان: در همه سازه های این دوره پله های معمولی داخل مارپیچ كه دور ستون مدور آجری می گردد وجود دارد.

طاق ها: دوره ایلخانان برای تكامل گنبد دو جداره آجری ممتاز است و انواع دیگر طاق های این دوره از دوره سلجوقیان معمول و متداول بوده است. از این دوره هیچگونه وسیله جدید فنی و اشكال تازه پدید نیامده و چون سطوح ساختمانی زیر طبقات طرح های تزئینی پنها بود، علاقه زیادی نسبت به زیرسازی و ابتكار ساختمانی در انها نشان داده نمی شد.

انواع طاق های دوره ایلخانی:

  • ·        طاق ضربی
  • ·        طاق روی جرزهای مربع یا مربع مستطیل
  • ·        نیم گنبد
  • ·        طاق های مقرنس

سطوح داخلی طاق ها را به انواع مختلف تزئین می كردند، ولی سطوح خارجی در معرض باد و باران و هوا قرار داشت. برای حفاظت سطح خارجی طاق با آن را با كاهگل یا خاك اندود می كردند یا پوششی از آجر صاف روی آن قرار می دادند.

بناهای دوره ایلخانان مانند بناهای دوره سلجوقی سعی داشتند طاق هایی با حداقل قالب و چوب بست بنا كنند.

استفاده مداوم از گچ عامل مهمی بود كه بناهای ایرانی را قادر می ساخت بدون قالب نگهدارنده مركزی، طاق های بزرگ بسازند.

در ساختمان های موجود از دوره ایلخانان، فواصل وسیع بین دو جرز كه با طاق پوشیده شده باشد كمتر دیده می شود. به علاوه به نظر می رسد كه بناهای آن دوره علاقه زیادی به ساختن انواع و اقسام اشكال گوناگون نشان نمی دادند. به همین جهت در حالی كه هر یك از طاق های نقاطی از مسجد جامع اصفهان كه به دوره سلجوقیان نسبت داده می شود، با طاق مجاور خود فرق دارد، در مسجد جامع ورامین چند نوع محدود به كرات بكار رفته است.

در ابنیه دوره ایلخانان طاق های راهرویی غالباً ساخته شده و طاق های گوشه ای متداول بوده است. طاق های برخوردگاه دو سقف به ندرت دیده می شود و در فواصل دیوارهای مسجد جامع ورامین پیدا می شود، ولی طاق های صاف كه بر سردرهای ورودی و سرسراها، مانند سرسرای مقربه اولجایتو و مسجد جامع یزد دیده می شود، در این دوره بیش از دوره های قدیم بكار رفته است.

گنبدها: بیست و هشت عد از ابنیه دوره ایلخانان دارای گنبد هستند و تعدادی دیگر زمانی گنبد داشته اند كه باقی نمانده است.

انواع گنبد:

  • ·        گنبد منفرد
  • ·        گنبد دو جداره واقعی
  • ·        گنبد داخلی كه زیر سقف مخروطی شكل یا گنبد چادری چند سطحه پنهان است.

هر سه نوع گنبد قبل از دوره ایلخانان در ایران مرسوم بوده است. نوع اول زاویه مستقیم گنبدهای دوره ساسانی است و نمونه های بسیاری از آن در ابنیه سلجوقی پیدا می شود. واضح‌ترین نمونه اصلی نوع دوم، مقبره سلطان سنجر در مرو است و معروف‌ترین نمونه نوع سوم، گنبد قابوس می باشد.

در گنبدهای دوره ایلخانان كوشش برای ازدیاد عظمت و ابهت و یافتن راه حل تازه برای مسائل ساختمان آشكار است. گنبد دو بر در ایران، كه در این كه در این دوره آغاز شد تا دوره تیموری و صفوی ادامه یافت.

طرح گنبد بیضی شكل نوك تیز در دوره ایلخانان بسیار شبیه مقطع قوس نوك تیز راهروها و قوس دیوارهای ابنیه است. این شباهت طرح ممكن است كوشش ---- بوده است و نیز نمونه گنبد نوك تیز بیضی شكل دوره ایلخانان روی استوانه بلند منجر به لغو گنبد پیاز شكل گردید كه در قرن پانزدهم و قرون بعد رواج یافت.

در این شكل اصول ساختمانی فدای حداكثر تاثیر احساساتی شده است. اینگونه گنبدهای پیازی شكل روی استوانه مدور بلند از خصوصیات طرح قرن پانزدهم است و روی مقابر و مساجد مشهد و سمرقند دیده می شود و تا دوره صفویه عمومیت داشت و مورد توجه بود.

از فواید گنبد دو بر آن بود كه گنبد داخلی شبستان با تزئینات مفصل و پركاری كه داشتند از آسیب هوا محفوظ می ماندند. چندین ساختمان دارای گنبد دو بر، پلكانی بین دو دیوار دارند كه به فضای دو گنبد منتهی می شود. این فضا در پایهی گنبدها نیم متر عرض دارند و پله ها برای بازرسی بنا و تعمیرات بكار می رفته است.

گنبدهایی كه در این دوره ساخته شده است از لحاظ نسب و سنت مستقیماً به دوره ساسانیان ـ با واسطه دوره سلجوقیان ـ می رسد و در ضمن توجه خاصی مبذول گردیده كه ساختمان آن طوری باشد كه حداكثر استحكام ممكن رعایت شده باشد.

طاق نماها

در دوره ایلخانان اغلب روی هره پیش آمده كه چند سانتیمتر عمق داشت، ساختن طاق شروع می شد.

پا طاق مقرنس: مقرنسكاری را به طریق زیر انجام می گرفته است:

پر كردن یك ناحیه یا سطح مقعر با دو یا چند طبقه ربع گنبدی كوچك كه در آن راس ربع گنبدها در هر طبقه از طبقه زیر پیش آمده تر است.

مقرنسكاری از خصوصیات معمولی معماری سلجوقی بود، ولی در دوره ایلخانان اشكال مزبور كاملتر، مفصلتر و تنوع زیاد حاصل كرد.

قیمت فایل فقط 9,100 تومان

خرید

برچسب ها : معماری ایلخانی , دانلود معماری ایلخانی , تحقیق معماری ایلخانی , تحقیق در مورد معماری ایلخانی , تحقیق در باره معماری ایلخانی , معماری , ایلخانی , دانلود تحقیق و بررسی معماری ایلخانی , دانلود تحقیق و بررسی در مورد معماری ایلخانی , تحقیق و بررسی در مورد معماری ایلخانی , تحقیق و بررسی معماری ایلخانی

نظرات کاربران در مورد این کالا
تا کنون هیچ نظری درباره این کالا ثبت نگردیده است.
ارسال نظر